«Μπορώ να μην ψηφίσω στις εκλογές; Και εάν δεν πάω, ο νόμος προβλέπει ποινές;». Αυτά είναι από τα δύο συνηθέστερα ερωτήματα στα οποία αναζητούν απάντηση οι πολίτες που σκέφτονται να μην ασκήσουν το εκλογικό του δικαίωμα.
Οι εθνικές εκλογές ωστόσο δεν είναι απλή υπόθεση και αδικαιολόγητη αποχή φέρνει αυτούς που δεν θα πάνε στις κάλπες αντιμέτωπους με τις συνέπειες του νόμου. Όπως ορίζει η σχετική νομοθεσία η μη προσέλευση στις κάλπες δικαιολογείται μόνο για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών. Επομένως, η συμμετοχή τόσο στις προσεχείς εκλογές της 21η Μαΐου του 2023 που έχουν προκηρυχθεί, όσο και σε κάθε εκλογική διαδικασία που θα ακολουθήσει είναι υποχρεωτική και χωρίς αστερίσκους.
«Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική (άρθρο 51
παρ. 5 του Συντάγματος και άρθρο 6 παρ. 2 του π.δ. 26/2012)», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην εγκύκλιο του Υπ. Εσωτερικών για τις εκλογές.
Σημειώνεται ότι σ’ αυτές τις εκλογές δικαίωμα ψήφου έχουν άλλες δύο νέες κατηγορίες πολιτών. Οι 17άρηδες, αλλά και οι Έλληνες του εξωτερικού που θα προσέλθουν για πρώτη φορά στις κάλπες, ένα πάγιο αίτημα πολλών που έλαβε τελικά σάρκα και οστά με πρωτοβουλίες της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Τι θα συμβεί εάν δεν πάω να ψηφίσω στις εκλογές
Για όσους δεν ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, η νομοθεσία επιφέρει τιμωρία φυλάκισης από έναν μήνα έως έναν χρόνο. Σημειώνεται πως όσοι και όσες δεν έχουν μεταφέρει τα δικαιώματά τους στον τόπο διαμονής τους ή δεν έχουν κάνει αίτηση ετεροδημότη, θα πρέπει να ταξιδέψουν στην περιφέρεια, όπου έχουν τα δικαιώματά τους. Για τον λόγο αυτό, οι εργοδότες είναι υποχρεωμένοι να δίνουν -σύμφωνα με το νόμο- ειδική εκλογική άδεια στους εργαζόμενους. (Δείτε αναλυτικά τι ισχύει με τις εκλογικές άδειες).
Ποιοι πολίτες δεν είναι υποχρεωτικό να ψηφίσουν
Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε υπάρχουν συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών που έχουν το δικαίωμα να μην προσέλθουν στις κάλπες, δίχως ποινικές συνέπειες.
Από την ανωτέρω υποχρέωση, εξαιρούνται, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 117 της εκλογικής νομοθεσίας (Π.Δ. 26/2012), οι ακόλουθες κατηγορίες εκλογέων:
α) Αυτοί που έχουν υπερβεί το εβδομηκοστό (70ο) έτος της ηλικίας τους.
β) Όσοι πρόκειται να βρίσκονται κατά την ημέρα της ψηφοφορίας στο εξωτερικό.
γ) Οι εκλογείς που έχουν εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ετεροδημοτών, αλλά δεν κατέστη δυνατή η σύσταση ειδικού εκλογικού τμήματος ετεροδημοτών, λόγω μη συμπλήρωσης, σε όλη την εφετειακή περιφέρεια, του αριθμού των σαράντα (40), τουλάχιστον, ετεροδημοτών εκλογέων της ίδιας βασικής εκλογικής περιφέρειας (άρθρο 96, παρ. 1 του π.δ. 26/2012). 2
Παράλληλα, εξαιρούνται της υποχρεωτικής άσκησης του εκλογικού δικαιώματος οι εξής περιπτώσεις:
α) Υπάλληλοι του δημοσίου, για τους οποίους, σοβαρές υπηρεσιακές ανάγκες δεν θα τους επιτρέψουν να απουσιάζουν από την Υπηρεσία τους, για να μεταβούν να ψηφίσουν στον τόπο, στους εκλογικούς καταλόγους, του οποίου είναι εγγεγραμμένοι.
β) Υπάλληλοι νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, νοσηλευτικών ιδρυμάτων, οργανισμών και επιχειρήσεων κοινής ωφελείας κ.λπ., στους οποίους, επίσης, λόγω σοβαρών υπηρεσιακών αναγκών, δεν είναι δυνατή η χορήγηση άδειας μετάβασης.
γ) Εκλογείς που δεν θα μπορούν να μεταβούν στον τόπο άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος για λόγους υγείας.
Η τελευταία κατηγορία που εξαιρείται από την υποχρέωση της ψήφου στις εκλογές είναι οι εκλογείς οι οποίοι έχουν εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους κατοίκων εξωτερικού, αλλά δεν κατέστη δυνατή η σύσταση ειδικού εκλογικού τμήματος, λόγω μη συμπλήρωσης, στη διπλωματική περιφέρεια που έχουν δηλώσει ότι επιθυμούν να ψηφίσουν, του αριθμού των σαράντα (40), τουλάχιστον, εκλογέων κατοίκων εξωτερικού.
